Αντιδικτατορικό Φοιτητικό Κίνημα Πάτρας

“Σου είπαν ψέματα πολλά
ψέματα σήμερα σου λένε ξανά…
Κι αύριο ψέματα ξανά θα σου πουν
ψέματα σου λένε οι εχθροί σου
μα κι οι φίλοι σου σου κρύβουν την αλήθεια…
Ψεύτικη δόξα σου τάζουν οι ψεύτες
μα κι οι φίλοι σου σε ψεύτικες αλήθειες σε κοιμίζουν…
Πού πας με ψεύτικα όνειρα;
Πού πας με ψεύτικα όνειρα;
Καιρός να σταματήσεις!
Καιρός να τραγουδήσεις!
Καιρός να κλάψεις και να πονέσεις!
Καιρός να δεις!”

Κείμενο: Γιώργος Βασιλακόπουλος, φυσικός, καθηγητής Μ.Ε., Χρήστος Αλεξόπουλος, μαθηματικός, μέλος ΔΕΠ Πανεπιστημίου Πατρών, Τζόγια Καππάτου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών Πανεπιστημίου Πατρών, φοιτητών στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας το 1973

Το Αντιδικτατορικό Φοιτητικό Κίνημα (Α.Φ.Κ.) της Πάτρας διαμορφώθηκε μέσα σε ένα νέο Πανεπιστήμιο (που ιδρύθηκε το 1966), χωρίς καμία παράδοση ή εμπειρία προηγούμενων δημοκρατικών αγώνων και συνδικαλιστικής δράσης. Ήταν αυτόνομο, ακηδεμόνευτο και αναπτύχθηκε μέσα σε ένα ασφυκτικό λειτουργικό πλαίσιο αφού αντί για Πρυτανικές Αρχές είχε διορισμένη Διοικούσα Επιτροπή με πρόεδρο τον στρατηγό Τάγαρη που ήταν συγχρόνως και Κυβερνητικός Επίτροπος.

Το ΑΦΚ της Πάτρας ξεκίνησε και αναπτύχθηκε σε μια πόλη 100.000 κατοίκων, με περιορισμένη κοινωνική ζωή, μια πόλη που την περίοδο εκείνη βρισκόταν κάτω από καθεστώς πολιτικής καταστολής, ανελευθερίας, αβεβαιότητας και έντονης αστυνομοκρατίας. Οι 2.200 περίπου φοιτητές του Πανεπιστημίου αποτελούσαν ήδη μια ζωντανή κοινότητα με ιδιαίτερη παρουσία και κινητικότητα στη ζωή της πόλης. Παράλληλα, λόγω των ιδιαίτερων τοπικών συνθηκών αλλά και της χρονικής συγκυρίας, η φοιτητική κοινότητα χαρακτηριζόταν από αξιόλογη συνοχή και σχέσεις συναδελφικότητας και συντροφικότητας. Σχέσεις που στη συνέχεια – κατά την ανάπτυξη του κινήματος – έμελλαν να αναπτυχθούν και να σφυρηλατηθούν σε αξιοζήλευτο επίπεδο.

Παρόλο ότι στα προκατασκευασμένα κτήρια της Πανεπιστημιούπολης του Ρίου λειτουργούσαν ήδη μερικά εργαστήρια και υπηρεσίες, κέντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας και της πανεπιστημιακής ζωής αποτελούσε το Παράρτημα του Πανεπιστημίου επί της οδού Κορίνθου (κατόπιν Πολυκλαδικό Λύκειο), όπου γίνονταν όλα σχεδόν τα μαθήματα, οι παραδόσεις και αρκετά εργαστήρια. Ένας δεύτερος πόλος των φοιτητών ήταν η Φοιτητική Λέσχη που φιλοξενούσε το εστιατόριο, το γραφείο του φοιτητικού συλλόγου και εντευκτήριο.

Όπως και στα άλλα Πανεπιστήμια της Χώρας, στο φοιτητικό χώρο λειτουργούσε διορισμένος φοιτητικός σύλλογος που είχε στενή συνεργασία με τις αρχές ασφαλείας, ώστε από κοινού να ελέγχουν τον χώρο και να καταστέλλουν κάθε ενέργεια των δημοκρατών φοιτητών. Παρ’ όλες τις δυσκολίες και τις διώξεις, το Α.Φ.Κ. της Πάτρας κατάφερε να συγκροτηθεί οργανωτικά, να μαζικοποιηθεί στα τέλη του 1972 και μέσα σε ένα χρόνο να αναπτυχθεί και να παρέμβει δυναμικά τον Νοέμβρη του 1973, όταν στα πανεπιστήμια της χώρας με αιχμή του δόρατος φυσικά την Αθήνα, γράφτηκε το γνωστό Έπος του Πολυτεχνείου.

Η αφετηρία του ΑΦΚΠ τοποθετείται στην περίοδο του 1971, οπότε σε αρκετούς φοιτητικούς κύκλους είχε αρχίσει να αναπτύσσεται έντονος προβληματισμός και δυσφορία για την ασφυκτική κατάσταση που επικρατούσε στην ανώτατη εκπαίδευση και στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Κεντρικό θέμα κριτικής ήταν η συνδικαλιστική ανελευθερία σε συσχετισμό με το ρόλο του διορισμένου εγκάθετου ΔΣ του συλλόγου φοιτητών που είχε αρχίσει ήδη να μπαίνει στο στόχαστρο πολλών. Παράλληλα, ωρίμαζε η αντίθεση στο καταπιεστικό καθεστώς της χούντας που είχε φέρει τη χώρα σε δεινή πολιτικοκοινωνική κατάσταση. Ήδη από το 1971 είχαν αρχίσει σιγά-σιγά να εκδηλώνονται κάποιες σποραδικές ενέργειες που στρεφόντουσαν ενάντια στην αυταρχική εκπαιδευτική πολιτική της δικτατορίας, όπως και στον αντιδημοκρατικό τρόπο διοίκησης και λειτουργίας του Πανεπιστημίου.

Βασικοί σταθμοί στην ανάπτυξη του Φοιτητικού Κινήματος στην Πάτρα ήταν:

• Οι νόθες φοιτητικές εκλογές τον Νοέμβρη του '72. Η κυβέρνηση της Χούντας μπροστά στην αυξανόμενη λαϊκή πίεση και σε μια προσπάθεια να δείξει ένα στοιχειώδες δημοκρατικό προσωπείο, υποχρέωσε τους διορισμένους φοιτητικούς συλλόγους να προχωρήσουν στην διενέργεια φοιτητικών εκλογών. Σε αυτές τις εκλογές ασκήθηκε απροκάλυπτη βία και νοθεία έτσι ώστε να “επανεκλεγούν” τα χαϊδεμένα παιδιά της Απριλιανής Δικτατορίας. Στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, επιχειρείται να γίνει στις 24 Οκτώβρη του 1972 Γενική Συνέλευση που εξελίσσεται σε φιάσκο, με το σύνολο σχεδόν των φοιτητών να αποχωρεί αφού δεν τηρήθηκαν οι στοιχειώδεις δημοκρατικές διαδικασίες από το διορισμένο φοιτητικό σύλλογο που ήλεγχε τη διαδικασία. Στις εκλογές που ακολούθησαν λίγες μέρες μετά (14 Νοέμβρη 1972), αποκαλύπτεται η νοθεία αφού βρέθηκαν από δημοκράτες φοιτητές το σχέδιο και τα σημαδεμένα ψηφοδέλτια στα καζανάκια των τουαλετών. Τελικά το εγχείρημα των ψευτοεκλογών έγινε μπούμεραγκ για το καθεστώς, αφού τα χουντικά φοιτητικά συμβούλια χάνουν κάθε έρεισμα στους φοιτητές και αποκαλύπτονται οι μεθοδεύσεις της δικτατορίας.
• Η μεγαλειώδης φοιτητική συνέλευση τον Φλεβάρη του 73. Έπειτα από το φιάσκο των φοιτητικών εκλογών του 72, τέθηκε σαν κεντρικός στόχος από τους δημοκράτες φοιτητές η διενέργεια γνήσιας φοιτητικής συνέλευσης που θα αποφάσιζε για την πορεία του κινήματος. Ξεκίνησε η συλλογή υπογραφών σε ένα κλίμα αστυνομοκρατίας και συλλήψεων. Μάλιστα, ορισμένοι δημοκράτες φοιτητές που συνελήφθησαν σε μπλόκο της Αστυνομίας βρέθηκαν στην ανάγκη να “φάνε” τα χαρτιά με τις υπογραφές των συναδέλφων τους για να μην πέσουν στα χέρια της ασφάλειας. Μαζεύτηκαν τελικά 512 υπογραφές σε σύνολο 3000 φοιτητών που κατατέθηκαν στην διορισμένη διοίκηση του συλλόγου και στον πρόεδρο του Ιδρύματος. Έπειτα από συντονισμένες πιέσεις δόθηκε τελικά άδεια για την πραγματοποίηση της.

Η συνέλευση που έγινε στις 27 Φλεβάρη στο αμφιθέατρο του Παραρτήματος στο σημερινό 13ο Λύκειο, ήταν μια από τις μαζικότερες (1500 φοιτητές) και μεγαλύτερες σε διάρκεια (16-17 ώρες) συνελεύσεις που έγιναν ποτέ στο Πανεπιστήμιο Πατρών και εξελίχθηκε σε μια κορυφαία διαδικασία. Κάτω από την αυστηρή επιτήρηση της Αστυνομίας, ασφάλειας και του χουντικού συλλόγου που είχαν παραταχθεί στην οδό Κορίνθου, οι φοιτητές δίνουν μαθήματα δημοκρατίας αφού με άψογες διαδικασίες, γίνεται για πρώτη φορά ουσιαστική συζήτηση πάνω στα φοιτητικά αιτήματα. Ταυτόχρονα, κάνουν πολλά βήματα μπροστά στην πολιτικοποίηση τους και στη συνειδητοποίηση της ανελέυθερης πολιτικής κατάστασης στην οποία βρισκόταν η χώρα και τα Πανεπιστήμιοα, καθώς ενημερώνονται και ακούν τις καταγγελίες για απειλές, εκβιασμούς και συλλήψεις από τα όργανα της Χούντας. Η συνέλευση που τελείωσε με τον Εθνικό Ύμνο, αποφάσισε την αποχή από τα μαθήματα. Το γεγονός αυτό ήταν η αφετηρία μαζικών κινητοποιήσεων με αποκορύφωμα την εξέγερση του Νοέμβρη.

• Η κατάληψη της Φοιτητικής Λέσχης τον Μάρτη του 73. Η άρνηση της Διοίκησης να παραχωρήσει το αμφιθέατρο για την πραγματοποίηση Γενικής Συνέλευσης, οδήγησε τους φοιτητές να κάνουν πορεία στους δρόμους της πόλης με κατάληξη την Φοιτητική Λέσχη που ήταν στην γωνία Πατρέως και Δημητρίου Υψηλάντου. Ήταν η πρώτη μαζική πορεία στους δρόμους της Πάτρας όπου για πρώτη φορά ακούγονται συνθήματα κατά της Χούντας και κάλεσμα για συμπαράσταση από τους πολίτες. Οι φοιτητές τραγουδώντας το “Πότε θα κάνει ξαστεριά” κλείνονται τελικά στην Λέσχη και αρνούνται να αποχωρήσουν παρά τις απειλές και τα τελεσίγραφα της αστυνομίας. Στη βίαιη εκκένωση από την Ασφάλεια και την Αστυνομία που ακολούθησε γίνονται πολλοί ξυλοδαρμοί και συλλήψεις. Τελικά παραπέμπονται σε δίκη 8 φοιτητές.
• Η προσπάθεια καταστολής του Α.Φ.Κ. με πρωτοφανή και συντονισμένη τρομοκρατία. Η τρομοκρατία στην Πάτρα ήταν οργανωμένη και περιελάμβάνε ξυλοδαρμούς φοιτητών στους χώρους συγκέντρωσής τους, προσαγωγές στην ασφάλεια για εκφοβισμό, συλλήψεις και βασανισμούς. Γονείς φοιτητών καλούνται στους τόπους παραμονής τους από την αστυνομία ή την χωροφυλακή και με απειλές καλούνται να ασκήσουν την επιρροή τους για να πείσουν τα παιδιά τους να απέχουν από τις δραστηριότητες του φοιτητικού κινήματος. Επιστολή ανάλογου περιεχομένου λαμβάνουν οι γονείς και από τον πρόεδρο του Πανεπιστημίου στρατηγό Αχ. Τάγαρη. Ο στρατηγός σε συνεργασία με την ασφάλεια συντάσσουν κατάλογο 176 φοιτητών και τους φακελώνουν με διαβάθμιση σε 3 κατηγορίες, ανάλογα με τον βαθμό επικινδυνότητας.
• Οι φοιτητικές διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις στους δρόμους της Πάτρας μέχρι τον Νοέμβρη. Μέσα σε αυτό το κλίμα της αστυνομοκρατίας το Πανεπιστήμιο ήταν ένα καζάνι που έβραζε. Οι φοιτητές δεν πτοούνται από τα μέτρα καταστολής και συνεχίζουν να διεκδικούν τα αιτήματα τους με καθιστικές διαμαρτυρίες και μαζικές διαδηλώσεις. Αξίζει να αναφερθεί η μαζικότερη μέχρι τότε διαδήλωση που έγινε στην πόλη, τον Απρίλη του 73. Με αφορμή την άρνηση των Αρχών του Πανεπιστημίου να τους παραχωρηθεί χώρος για συνέλευση, οι φοιτητές συγκεντρώνονται στην πλατεία Γεωργίου από όπου ξεκινά πορεία με αντιφασισιστικά συνθήματα στους δρόμους της Πάτρας, μια πορεία ιδιαιτέρα μαζική και δυναμική που φτάνει στα Ψηλά Αλώνια και στην συνέχεια στην πλατεία των Τριών Συμμάχων.

Εντυπωσιακή ήταν επίσης και η πορεία που έγινε μέσα στο καλοκαίρι στις 10 Αυγούστου 1973. Η διατεταγμένη τότε Δικαιοσύνη, είχε προσδιορίσει εκείνη την ημερομηνία για να δικάσει τους 8 φοιτητές που είχαν συλληφθεί για τα γεγονότα της Φοιτητικής Λέσχης. Ο λόγος που επελέγη η καλοκαιρινή περίοδος με κλειστό το Πανεπιστήμιο και απόντες τους φοιτητές ήταν προφανής. Όμως μια μεγάλη έκπληξη περίμενε τα όργανα της Χούντας. Εκατοντάδες φοιτητές ήλθαν στην πόλη και μαζί με Πατρινούς πολίτες οργάνωσαν μεγαλειώδη πορεία με συνθήματα κατά του καθεστώτος. Μετά το πέρας της πορείας έγιναν πολλές συλλήψεις από την αστυνομία. Μέσα σε αυτό το κλίμα η απόφαση του δικαστηρίου είναι αθωωτική για 4 κατηγορουμένους και ποινές με αναστολή για άλλους 4 φοιτητές.

Ο Νοέμβρης του 73 βρίσκει το Α.Φ.Κ. σε φάση ωρίμανσης και έντονης πολιτικοποίησης. Η εμπειρία που έχει ήδη αποκτηθεί την προηγούμενη χρονιά αλλά και οι γενικότερες πολιτικές εξελίξεις (το Κίνημα του Ναυτικού, το Δημοψήφισμα, το πείραμα Μαρκεζίνη κλπ) δημιουργούν και στους φοιτητές του Πανεπιστημίου Πατρών, μια διάθεση αντίστασης και κλιμάκωσης του αγώνα.

Έτσι, ραγδαίες είναι οι εξελίξεις στις μέρες του Νοέμβρη και στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας:

• Την Πέμπτη 15 Νοέμβρη το μεσημέρι, πραγματοποιείται μαζική συνέλευση των φοιτητών στο χώρο του Παραρτήματος στην Κορίνθου. Τα νέα από την Αθήνα όπου είχε ξεκινήσει από την προηγουμένη η κατάληψη του Πολυτεχνείου ξεσηκώνουν τους φοιτητές και μέσα σε κλίμα ενθουσιασμού και αγωνιστικής έπαρσης αποφασίζεται ομόφωνα η κατάληψη του Παραρτήματος και η εκλογή δωδεκαμελούς επιτροπής Αγώνα που θα συντόνιζε την παραπέρα δράση. Το πανεπιστήμιο βαφτίζεται “ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ” και οργανώνονται υποεπιτροπές Σίτισης, Περιφρούρησης, Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων και Διανυκτέρευσης. Στήνεται ραδιοφωνικός σταθμός και στις 11 το βράδυ οι Πατρινοί ακούνε στους 1600 χιλιοκύκλους για πρώτη φορά την φωνή της σπουδάζουσας νεολαίας της πόλης. Κεντρικό σύνθημα είναι η πτώση της Χούντας και η αποκατάσταση των δημοκρατικών ελευθεριών. Ομάδες φοιτητών ανεβαίνουν στην ταράτσα όπου αναρτούν πανό με συνθήματα “Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία”, “Ελευθερία” και “Κάτω η Χούντα”. Φτιάχνονται εκατοντάδες χειρόγραφες προκηρύξεις που ρίχνονται από τα παράθυρα στην οδό Κορίνθου. Το κλίμα έξω από το Παράρτημα σιγά – σιγά αλλάζει. Ομάδες μαθητών αλλά και δημοκρατών πολιτών συγκεντρώνονται και συμπαρίστανται στους έγκλειστους φοιτητές. Αντιφασιστικά και αντιχουντικά συνθήματα ακούγονται και στον δρόμο όπου λόγω της κοσμοσυρροής διακόπτεται η κυκλοφορία. Συγκινητική ήταν η προσφορά δεκάδων Πατρινών σε χρήματα, φαγητά και κουβέρτες, προσφορά που συνεχίστηκε και την επόμενη μέρα. Ενδεικτικό του κλίματος αλλά και του υψηλού αγωνιστικού φρονήματος των φοιτητών είναι ότι τις δύο νύκτες της κατάληψης διοργανώνονται στο αμφιθέατρο μουσικές εκδηλώσεις και δύο θεατρικές παραστάσεις με τίτλους “Επιτροπή φοιτητών επισκέπτεται τον Τάγαρη” η πρώτη και “Ένας φοιτητής στην Ασφάλεια” η δεύτερη.
• Την Παρασκευή 16 Νοέμβρη η Πάτρα βιώνει στιγμές ανεπανάληπτες. Από νωρίς το πρωί εκατοντάδες πολίτες ανταποκρίνονται στο ολονύκτιο κάλεσμα του ραδιοφωνικού σταθμού των φοιτητών και αρχίζουν να συρρέουν έξω από το Παράρτημα. Από τα μεγάφωνα άκουγαν τα απαγορευμένα τραγούδια και τις φοιτητικές ανακοινώσεις και επαναλάμβαναν τα συνθήματα. Πολυπληθείς ομάδες μαθητών φεύγουν από τα σχολεία τους και συγκεντρώνονται στην Κορίνθου. Oι συγκεντρωμένοι γίνονται εκατοντάδες και αποκλείουν μεγάλο μέρος του δρόμου έξω από το Παράρτημα. Το κλίμα είναι αγωνιστικό και τα νέα διαδίδονται σε όλη την πόλη: “όλοι στο παράρτημα”. Το μεσημέρι οι έγκλειστοι φοιτητές βγαίνουν από το κτίριο και ενώνονται με τις χιλιάδες των Πατρινών για να ξεκινήσει έτσι μια συγκλονιστική διαδήλωση που όμοια της είχε πολλά χρόνια να γνωρίσει η πόλη. Στην κορυφή της η Επιτροπή Κατάληψης και ένας οικοδόμος να κυματίζει μια τεράστια ελληνική σημαία. Η διαδήλωση διασχίζει όλη την πόλη από τα Ψηλά Αλώνια μέχρι την Αγίου Ανδρέου και την πλατεία Όλγας. Οι στιγμές είναι μοναδικές και το σύνθημα “ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ” από τα στόματα χιλιάδων διαδηλωτών ακούγεται στους δρόμους μιας ελεύθερης πλέον πόλης αφού τα όργανα της Χούντας έχουν κυριολεκτικά λουφάξει και εξαφανιστεί. Εκατοντάδες πολιτών μένουν μετά από την πορεία στην Κορίνθου, συνεχίζοντας την συμπαράσταση τους στους φοιτητές που εισέρχονται στο Παράρτημα για τον σχεδιασμό των παραπέρα ενεργειών τους. Ο στόχος ήταν η διοργάνωση παμφοιτητικού, παμμαθητικού και δημοκρατικού συλλαλητηρίου την επομένη μέρα το μεσημέρι. Τα γεγονότα της νύκτας ακύρωσαν βέβαια αυτό τον σχεδιασμό. Ήδη από νωρίς το βράδυ η επιτροπή κατάληψης είχε ενημερωθεί για την μετακίνηση των τάνκς έξω από το Πολυτεχνείο και για τους πρώτους νεκρούς στους δρόμους της Αθήνας. Έτσι αργά τη νύχτα ξημερώνοντας Σάββατο, αφού κυκλοφόρησαν οι πρωινές εφημερίδες και εκτιμήθηκε από την επιτροπή αγώνα ότι η κήρυξη στρατιωτικού νόμου δεν άφηνε άλλα περιθώρια, η επιτροπή αποφάσισε την εγκατάλειψη του κτιρίου πριν οι δυνάμεις καταστολής προβούν σε βίαιη εκκένωση. Η αποχώρηση των φοιτητών έγινε κατά μικρές ομάδες με τελευταία την επιτροπή αγώνα, αφού ο κίνδυνος συλλήψεων από τα όργανα της Χούντας που βρίσκονταν έξω από το κτίριο και η επέμβαση στρατιωτικών μονάδων ήταν πλέον προφανής.
• Το Σάββατο 17 Νοέμβρη η ατμόσφαιρα στην πόλη είναι βαριά. Τα πρώτα νέα από την Αθήνα είναι συγκλονιστικά, ο στρατιωτικός νόμος σε πλήρη ισχύ, οι φοιτητές κρύβονται σε διάφορα σπίτια, μερικοί σπεύδουν να φύγουν από την Πάτρα, γίνονται πολλές έφοδοι και συλλήψεις από την Ασφάλεια, οι Πατρινοί προσπαθούν να ενημερωθούν περισσότερο για τις εξελίξεις. Παρά το στρατιωτικό νόμο και την ισχυρή αστυνόμευση, αθρόα ήταν η συμμετοχή των φοιτητών και Πατρινών πολιτών τη Δευτέρα 19 Νοέμβρη στην κηδεία του Πατρινού φοιτητή Γιώργου Σαμούρη, που δολοφονήθηκε τη νύχτα της Παρασκευής κοντά στο Πολυτεχνείο. Στο νεκροταφείο ο συγκεντρωμένος κόσμος βροντοφώναξε και πάλι αντιχουντικά συνθήματα.

Όλοι περιμένουν ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις. Πραγματικά άμεση συνέπεια των γεγονότων και της φοιτητικής εξέγερσης ήταν η πτώση του δικτάτορα Παπαδόπουλου. Το Ιωανιδικό έκτρωμα κατέρρευσε λίγους μήνες μετά, έπειτα από την προδοσία της Κύπρου και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας τον Ιούλη του 1974. Και οι τελευταίοι κρατούμενοι αγωνιστές του ΑΦΚΠ ελευθερώθηκαν και επέστρεψαν στην Πάτρα.

Μετα την εξεγερση του Πολυτεχνειου του Νοέμβρη του 1973

Μετά την αποχώρησή τους από το Παράρτημα, όσοι φοιτητές δεν είναι Πατρινοί προσπαθούν να φύγουν από την Πάτρα για να αποφύγουν την σύλληψη τους. Οσοι δεν κατάφεραν να φύγουν, επειδή οι ασφαλίτες παρακολουθούν όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς που αναχωρούν απο την Πάτρα, κυρίως μέλη της επιτροπής κατάληψης και γνωστοί στην Ασφάλεια για την συμμετοχή τους στο κίνημα, κρύβονται σε σπίτια φοιτητών όπου δεν κινδυνεύουν να τους βρεί η Ασφάλεια. Η Ασφάλεια εκδίδει εντάλματα σύλληψης και προσαγωγής τους σε δίκη για τα μέλη της Επιτροπής Κατάληψης.

Απ'ο το πρωί της 17 Νοέμβρη και μετά η ασφάλεια κατορθώνει να συλλάβει πολλούς φοιτητές και να τους υποβάλλει σε βασανιστήρια.

Ορισμένοι προφυλακίστηκαν στις φυλακές Κορυδαλλού, αφού διέφυγαν απο την Πάτρα και κρύβονταν σε διάφορα σπίτια στην Αθήνα, και αφού διαπίστωσαν οτι τους κυνηγούσε και η ΕΣΑ, παρουσιάστηκαν ή οδηγήθηκαν στο έκτακτο στρατοδικείο του Ρουφ για να απολογηθούν.

Τελικά στις Ανδρικές Φυλακές Κορυδαλλού προφυλακίσθηκαν στις 28/11/1973 οι φοιτητές: Βογιαντζής Κώστας, Βεργίδης Δημήτρης, Λέφας Χριστόδουλος, Τσίγκας Δημήτρης και Ευαγγελάκος Κώστας. Επίσης η ασφάλεια Πατρών συνέλαβε και οδήγησε στις φυλακές Κορυδαλλού τους Δικηγόρους της Πάτρας: Αντωνόπουλος Νίκος, Γεωργόπουλος Δημήτρης, Κατσιγιάννης Γιώργος, Τσαφούλιας Γιώργος και Φωτήλας Ασημάκης, τους οποίους η Ασφάλεια κατηγορούσε ότι δήθεν συνεργάζονταν με τους φοιτητές του ΑΦΚΠ.

Επίσης προφυλακίστηκε στις Γυναικείες Φυλακές Κορυδαλλού, όπου τότε δεν υπήρχαν Πολιτικές Κρατούμενες, το μέλος της Επιτροπής Κατάληψης Τζόγια Καππάτου, η οποία οδηγήθηκε σε θάλαμο με Ποινικές Κρατούμενες με Ισόβια Κάθειρξη.

Κατά το χρονικό διάστημα που προφυλακίσθηκαν οι φοιτητές, οι φοιτητές του Πανεπιστημίου Πατρών οργάνωσαν για να τους συμπαρασταθούν μία σιωπηλή αποχή απο τα μαθήματά τους

Στις 15/12/1973 ο Επίτροπος του Εκτάκτου Στρατοδικείου απολύει προσωρινά τους κρατούμενους μέχρι να γίνει η δίκη τους το καλοκαίρι του 1974. Η δίκη τελικά δεν έγινε, καθώς έπεσε η Χούντα.

Στις 25/11/73 ο Ταξίαρχος Ιωαννίδης ανατρέπει τον Παπαδόπουλο και οι αυθαίρετες διώξεις, συλλήψεις και βασανιστήρια συνεχίζονται σε ασφυκτικό κλίμα. Επίσης η δικτατορία εντείνει τις προσπάθειες της για την εξάρθρωση των αντιστασιακών οργανώσεων. Στην Πάτρα συμβαίνουν συλλήψεις και βασανιστήρια φοιτητών απο την Ασφάλεια μέχρι τον Ιούνιο. Οι συλληφθέντες κρατούνται για καιρό, εκτός απο τα κρατητήρια της Ασφάλειας και σε αστυνομικά τμήματα. Κάποιοι οδηγούνται και στις φυλακές. Η Ασφάλεια προσπάθησε να εξαρθρώσει τις παράνομες Αντιστασιακές οργανώσεις και γι αυτό κάποιοι απο τους συλληφθέντες ήταν μέλη της παράνομης οργάνωσης ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ και κάποιοι άλλοι της παράνομης οργάνωσης ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ.

Η πρώτη επέτειος του Πολυτεχνείου

Αλησμόνητη θα μείνει η πρώτη επέτειος του Πολυτεχνείου στο Παράρτημα την επόμενη χρονιά, το Νοέμβρη του 1974. Με μεγάλη και μαζική πορεία γεμάτη παλμό, με εκθέσεις φωτογραφίας, αφίσας και ντοκουμέντων από τον αντιδικτατορικό αγώνα, με μουσικές εκδηλώσεις και με μεγάλη προσέλευση και συμμετοχή φοιτητών και πολιτών της Πάτρας. Συμμετείχαν οι Θ. Μικρούτσικος, η Μαρία Δημητριάδη και μουσική ορχήστρα φοιτητών του ΑΦΚ. Ο ραδιοφωνικός σταθμός του “Ελεύθερου Πανεπιστημίου της Πάτρας” λειτούργησε και πάλι, μεταδίδοντας συνθήματα και ζωντανή μουσική από το Παράρτημα.

Το Αντιδικτατορικό Φοιτητικό Κίνημα της Πάτρας αποτέλεσε μία από τις κυριότερες συνιστώσες μιας συντονισμένης και πανελλαδικής φοιτητικής εξέγερσης που κορυφώθηκε εκείνον τον ματωμένο Νοέμβρη. Σε αυτή την σύντομη αλλά ουσιαστική του πορεία σημάδεψε την τοπική κοινωνία και την ιστορία της πόλης με σημαντικά διδάγματα, μηνύματα και παρακαταθήκες για το μέλλον. Το στίγμα του στην πόλη, την κοινωνία της και το Πανεπιστήμιο παραμένει και σήμερα ζωντανό. Είναι λοιπόν χρέος των Τοπικών Αρχών και βεβαίως του Πανεπιστήμιου Πατρών να καταγράψουν και να φωτίσουν όλες τις πτυχές του. Ο εμπλουτισμός της ιστορίας της πόλης αυτής με υλικό από την περίοδο της δικτατορίας αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την διαμόρφωση ουσιαστικής δημοκρατικής συνείδησης, στάσης και παραπέρα προοπτικής.

Βιβλιογραφία

1. “Φοιτητές και δικτατορία” του Ολυμπίου Δαφέρμου. Άρθρο Γιάννη Πουντουράκη.
2. Τοπικός τύπος εποχής
3. Άρθρο του ιστορικού Βασίλη Λάζαρη (εφ. “Αλλαγή” 17/11/95)
4. Δ. Κοσμόπουλος, “Δικτατορία και αντίσταση στην Πάτρα 1967-1974”, Πάτρα 2003
5. Συνέντευξη της Τζόγια Καπάτου από τον δημοσιογράφο Ηλία Κάνιστρα*